مقدمه

صنعت بیمه در جهان در حال تغییر و تحولات سریعی است و رقابت بین المللی روبه روز در این بازار گسترش می‌یابد. آزاد سازی و گسترش رقابت در بازارهای بیمه، یکی از جنبه های مهم روند جهانی شدن است. حرکت به سمت رقابت بیشتر کشورهای مختلف را به تجدید ساختار بازار بیمه‌ای و نظام مقرراتی آن سوق می‌دهد. این امر توجه بیمه گران و نهادهای نظارتی بازارهای بیمه را به لزوم تأکید بیشتر بر افزایش کارایی، کیفیت خدمات، تنوع بخشی محصولات بیمه ای، بهبود در ساختار عملیاتی، شایسته سالاری در گزینش کارکنان و ….معطوف می‌سازد.

امروزه صنعت بیمه از طرفی یکی از مهمترین نهادهای اقتصادی محسوب می‌شود و از طرف دیگر قویترین نهاد پشتیبانی سایر نهاده های اقتصادی و خانوارها است.

صنعت بیمه می‌تواند از منابع عمده کسب درآمد ارزی برای اقتصاد ملی نیز باشد مشروط بر اینکه از ظرفیت و توان لازم برای فعالیت در بازار بین المللی بر خوردار باشد و بتواند متناسب با تقاضای این بازار و با نرخهای قابل رقابت حق بیمه به عرضه خدمات بپردازد.

چون عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی یک فرآیند بلند مدت است و کشورهای مختلف بر اساس اهداف تجاری و سیاسی خود در این مورد تصمیم گیری می‌کنند. بنابراین شناخت آگاهانه از شرایط پذیرش در سازمان تجارت جهانی مستلزم انجام تحقیقات بیشتر است.

بر همین اساس در این پایان نامه ضمن بررسی ومروری بر جایگاه و نقش سازمان تجارت جهانی  (WTO) در اقتصاد بین الملل، در پی بررسی اثرات اقتصادی الحاق ایران به WTO بر روی صنعت بیمه هستیم.

 

۱-۲) موضوع تحقیق:

بخش خدمات و تجارت آن در اقتصاد به دلیل تأثیراتی که بر فرآیند تولید، افزایش اشتغال و ایجاد فرصتهای جدید شغلی دارد  از اهمیت ویژه ای بر خوردار است و طی دهه های اخیر اکثر کشورهای پیشرفته توجه خود را به تغییرات ساختاری در این بخش معطوف ساخته اند. با افزایش نقش خدمات در اقتصاد، بخصوص اقتصاد کشورهای پیشرفته و پیدا شدن مزیتهای رقابتی برای این کشورها در دهه ۹۰ برای اولین بار بحث آزاد سازی تجارت خدمات در مذاکرات ادواری گات مطرح شد و پس از مذاکرات طولانی همزمان با تأسیس سازمان تجارت جهانی به پیدایش موافقتنامه عمومی‌تجارت و خدمات  (GATS) انجامید که از اول ژانویه ۱۹۹۵ لازم الااجرا گردید. این موافقتنامه جامعه بین المللی را به وضع روز افزون و اجتناب ناپذیر موانع موجود در برابر مشارکت خارجی و حرکت به سوی آزاد سازی و مقرارت زدایی در بازار بیمه ای خود متعهد کرده است. به این ترتیب امروزه مشکل می‌توان بازار داخلی را از رقابت بیمه گران خارجی مصون نگه داشت.

لذا با توجه به شرایط کنونی و موقعیت حساس ما، مسئله عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی به عنوان موضوعی اساسی در چارچوب سیاستهای تجاری ایران قرار می‌گیرد.

 

 

فهرست مطالب

عنوان                            صفحه

فصل اول – کلیات تحقیق

۱-۱) مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………. ۱

۱-۲) موضوع تحقیق ……………………………………………………………………………………………………. ۲

۱-۳-) هدف از انتخاب موضوع ……………………………………………………………………………………. ۲

۱-۴-) اهمیت و ارزش تحقیق……………………………………………………………………………………….. ۲

۱-۵) کاربرد نتایج تحقیق……………………………………………………………………………………………….. ۳

۱-۶) فرضیات تحقیق ………………………………………………………………………………………………….. ۳

۱-۷) سابقه تحقیق ……………………………………………………………………………………………………… ۴

۱-۸) روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………………….. ۴

۱-۹) جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………. ۴

۱-۱۰) ابزار گردآوری داده‌ها………………………………………………………………………………………….. ۴

۱-۱۱) کلید واژه‌ها ……………………………………………………………………………………………………….. ۵

فصل دوم

بخش اول: سازمان تجارت جهانی

۲-۱-۱) مقدمه…………………………………………………………………………………………………………….. ۶

۲-۱-۲) موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت (گات) ………………………………………………………… ۷

۲-۱-۳) اصول اساسی گات…………………………………………………………………………………………… ۸

۲-۱-۳-۱) اصل  عدم تبعیض و تعمیم اصل دولت کامله الوداد………………………. ۸

۲-۱-۳-۲) اصل تثبیت و کاهش تعرفه‌های گمرکی از طریق مذاکرات متوالی ……… ۹

۲-۱-۳-۳) اصل مشورت…………………………………………………………………………………. ۹

۲-۱-۳-۴) اصل حفاظتها…………………………………………………………………………………. ۹

۲-۱-۴) مذاکرات چند جانبه گات ………………………………………………………………………………… ۱۰

۲-۱-۵) ایجاد سازمان تجارت جهانی …………………………………………………………………………….. ۱۲

۲-۱-۶) تفاوتهای گات با سازمان تجارت جهانی……………………………………………………………….. ۱۲

۲-۱-۷) ساختار سازمان تجارت جهانی ………………………………………………………………………….. ۱۴

۲-۱-۷-۱) کنفرانس وزیران ……………………………………………………………………………. ۱۴

۲-۱-۷-۲) شورای عمومی ……………………………………………………………………………… ۱۴

۲-۱-۷-۳) کمیته‌ها ……………………………………………………………………………………….. ۱۵

۲-۱-۷-۴) دبیرخانه ……………………………………………………………………………………….. ۱۵

۲-۱-۷-۵) رویه تصمیم‌گیری ………………………………………………………………………….. ۱۵

۲-۱-۸) اهداف و وظایف سازمان تجارت جهانی ……………………………………………………………. ۱۶

۲-۱-۹) مذاکرات تجاری پس از تأسیس سازمان تجارت جهانی ………………………………………. ۱۷

۲-۱-۱۰) موافقتنامه عمومی راجع به تجارت خدمات ……………………………………………………. ۲۱

۲-۱-۱۰-۱) اقسام خدمات ……………………………………………………………………………. ۲۲

۲-۱-۱۰-۲) اختلافات میان کالاها و خدمات …………………………………………………… ۲۳

۲-۱-۱۰-۳) چهار شیوه معاملات بین‌المللی خدمات ………………………………………….. ۲۳

۲-۱-۱۰-۴) چگونگی اعطای حمایت در بخشها و خدمات ………………………………… ۲۴

۲-۱-۱۱) متن چارچوب موافقتنامه………………………………………………………………………………… ۲۵

۳-۱-۱۲) تعهدات کلی …………………………………………………………………………………………………. ۲۶

۲-۱-۱۲-۱) رفتار دولت کامله الوداد……………………………………………………………….. ۲۶

۲-۱-۱۲-۲) شفافیت: تأسیس واحدهای تماس و پاسخگو………………………………… ۲۷

۲-۱-۱۲-۳) تأثیر متقابل صلاحیتهای مورد نیاز برای عرضه خدمات …………………. ۲۷

۲-۱-۱۲-۴) مقررارت حاکم بر انحصارها، عرضه‌کنندگان انحصاری خدمات و سایر

رویه‌های بازرگانی محدود کننده ………………………………………………………………………… ۲۸

۲-۱-۱۲-۵) تعهدات آزادسازی ……………………………………………………………………….. ۳۱

۲-۱-۱۲-۶) پرداختها و انتقالات ……………………………………………………………………… ۳۱

۲-۱-۱۲-۷) افزایش مشارکت کننده‌های در حال توسعه …………………………………. ۳۲

۲-۱-۱۳) روند آزادسازی تجارت خدمات ……………………………………………………………………….. ۳۳

۲-۱-۱۳-۱) چگونگی گنجاندن خدمات در نظام تجارت بین‌الملل ……………………….. ۳۴

۲-۱-۱۳-۲) سابقه مذاکرات خدمات مالی در چارچوب موافقتنامه عمومی تجارت

خدمات …………………………………………………………………………………………………………… ۳۵

۲-۱-۱۳-۳) تعهدات خدمات مالی در مورد کشورهایی که اخیراً به سازمان تجارت

جهانی پیوسته‌اند: ……………………………………………………………………………………………. ۳۶

۲-۱-۱۴) عضویت در سازمان تجارت جهانی …………………………………………………………………. ۳۷

۲-۱-۱۴-۱) مشکلات پیچیدگیهای الحاق به سازمان تجارت جهانی ……………………. ۳۸

۲-۱-۱۴-۲) نقش و وظیفه آنکتاد در پروسه الحاق ………………………………………… ۳۹

۲-۱-۱۴-۳) فرایند الحاق ………………………………………………………………………………. ۴۰

۲-۱-۱۵) سازمان تجارت جهانی و کشورهای در حال توسعه …………………………………………. ۴۳

۲-۱-۱۶) ایران و سازمان تجارت جهانی ………………………………………………………………………… ۴۴

۲-۱-۱۶-۱) الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی …………………………………………… ۴

۲-۱-۱۶-۲) مراحل هفت‌گانه عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی ……………… ۴۵

۲-۱-۱۶-۳) جنبه‌هایی از تعارات حقوقی ایران، مقررات wto در صنعت بیمه ۴۸

۲-۱-۱۷) مزیتهای عضویت در سازمان تجارت جهانی ……………………………………………………… ۵۰

۲-۱-۱۷-۱ منافع حاصل از  روتین به سازمان تجارت جهانی در بخش خدمات …….. ۵۰

۲-۱-۱۸) چالشها و فرصتها در فرآیند جهانی شدن  اقتصاد……………………………………………. ۵۲

بخش دوم- بیمه

۲-۲-۱) مقدمه…………………………………………………………………………………………………………….. ۵۷

۲-۲-۲) تعریف واژه بیمه………………………………………………………………………………………………. ۵۸

۲-۲-۳) تعریف بیمه ……………………………………………………………………………………………………. ۵۸

۲-۲-۴) تعریف صنعت بیمه………………………………………………………………………………………….. ۵۸

۲-۲-۵) تقسیم‌بندی انواع بیمه ……………………………………………………………………………………. ۵۹

۲-۲-۶) تاریخچه بیمه ………………………………………………………………………………………………….. ۶۲

۲-۲-۶-۱) تاریخچه بیمه در ایران ………………………………………………………………….. ۶۴

۲-۲-۶-۲) جایگاه صنعت بیمه بعد از انقلاب اسلامی ……………………………………… ۶۵

۲-۲-۷) نظریه بیمه و اقتصاد……………………………………………………………………………………….. ۶۷

۲-۲-۸) تأثیر صنعت بیمه بر فعالیت اقتصاد کلان ………………………………………………………. ۶۷

۲-۲-۹) تأثیر بر موازنه ارزی ………………………………………………………………………………………… ۶۹

۲-۲-۱۰) بیمه و ایجاد اطمینان برای سرمایه گذاری در صنایع جدید……………………………… ۷۱

۲-۲-۱۱) تضمین اجرای طرحهای سرمایه‌گذاری به کمک انواع بیمه ………………………………. ۷۱

۲-۲-۱۲) بیمه و صادرات …………………………………………………………………………………………….. ۷۲

۲-۲-۱۳) نقش پس‌اندازی بیمه……………………………………………………………………………………… ۷۵

۲-۲-۱۴) مروری بر تحولات بیمه در ایران ……………………………………………………………………. ۷۷

۲-۲-۱۵) بررسی شاخصهای ارزیابی فعالیت صنعت بیمه طی سالهای ۱۳۸۱-۱۳۵۰………… ۸۹

۲-۲-۱۵-۱) وضعیت صنعت بیمه در جهان و در مقایسه با ایران ……………………….. ۹۶

۲-۲-۱۶) علتهای اساسی عدم توسعه بیمه در ایران ……………………………………………………… ۹۶

۲-۲-۱۷) جایگاه صنعت بیمه در تجارت الکترونیکی ……………………………………………………… ۹۹

۲-۲-۱۸) آزادسازی و خصوصی‌سازی صنعت بیمه ………………………………………………………… ۱۰۰

۲-۲-۱۸-۱) خصوصی سازی چیست؟…………………………………………………………………. ۱۰۱

۲-۲-۱۹) ملاحظات سیاسی برای بازارهای در حال توسعه……………………………………………….. ۱۰۳

بخش سوم- مطالعه موردی

۲-۳-۱) مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………. ۱۰۷

۲-۳-۲) تعهدات خاص ………………………………………………………………………………………………… ۱۰۷

۲-۳-۳) نحوه‌ تنظیم جدول تعهدات ……………………………………………………………………………… ۱۰۸

۲-۳-۴) بررسی تعهدات سپرده شده در بخش خدمات بیمه در چند پروژه منتخب ………….. ۱۰۸

۲-۳-۵) تجربه چین در آزادسازی خدمات بیمه و الحاق به سازمان تجارت جهانی ……………. ۱۱۱

۲-۳-۵-۱) صنعت بیمه چین……………………………………………………………………………. ۱۳۱

۲-۳-۵-۲) بیمه گران خارجی در چین……………………………………………………………….. ۱۳۲

۲-۳-۵-۳) تأثیر توافق نامه WTO بر صنعت بیمه چین…………………………………… ۱۳۳

۲-۳-۵-۴) اقدامات صنعت بیمه چین برای توافنامه WTO ……………………………. 134

۲-۳-۵-۵) نتیجه‌گیری ……………………………………………………………………………………. ۱۳۵

فصل سوم- روش تحقیق

۳-۱) مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………… ۱۳۸

۳-۲) نوع و روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………. ۱۳۸

۳-۳) جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………. ۱۳۹

۳-۴) اطلاعات آماری مورد استفاده در مدلهای Panel Data …………………………………………. 141

۳-۵) مزایای استفاده از مدلهای Panel Data ………………………………………………………………. 142

۳-۶) روشهای تخمین مدلهای Panel Data …………………………………………………………………… 147

۳-۶-۱) اثرات ثابت ………………………………………………………………………………………… ۱۴۹

۳-۶-۲) اثرات تصادفی ……………………………………………………………………………………. ۱۵۰

۳-۷) آزمون اثرات ثابت ………………………………………………………………………………………………… ۱۵۲

۳-۸) تصریح مدل جهت بررسی اثرات عضویت در سازمان تجارت جهانی بر روی صنعت

بیمه کشورهای در حال توسعه ……………………………………………………………………………………… ۱۵۳

تصریح مدل جهت بررسی اثرات عضویت در WTO بر روی شاخص نفوذ بیمه‌ای

در کشورهای در حال توسعه…………………………………………………………………………….. ۱۵۳

تصریح مدل جهت بررسی تأثیر عضویت در WTO بر روی حق بیمه سرانه کشورهای

در حال توسعه ……………………………………………………………………………………………….. ۱۵۴

تصریح مدل جهت بررسی تأثیر عضویت در WTO بر روی سهم کشورهای  در حال

توسعه از کل بازار بیمه جهانی…………………………………………………………………………… ۱۵۴

۳-۹) روش استفاده از داده‌های آماری مدلهای Panel Data …………………………………………. 155

۳-۱۰) خلاصه و جمع‌بندی …………………………………………………………………………………………… ۱۵۵

فصل چهارم- تجزیه و تحلیل داده‌ها

۴-۱) مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………… ۱۵۷

۴-۲) آزمون فرضیه‌ها …………………………………………………………………………………………………… ۱۵۸

……… ۴-۲-۱) فرضیه ‌فرعی شماره ۱…………………………………………………………………………….. ۱۵۸

……… آزمون برابری عرض از مبدأها………………………………………………………………………………… ۱۵۸

……… صحت آماری تخمین …………………………………………………………………………………………….. ۱۵۸

……… تجزیه و تحلیل نتایج……………………………………………………………………………………………… ۱۵۹

۴-۲-۲) فرضیه فرعی شماره ۲………………………………………………………………………………………. ۱۶۱

……… آزمون برابری عرض از مبدأها………………………………………………………………………………… ۱۶۱

……… صحت آماری تخمین …………………………………………………………………………………………….. ۱۶۱

……… تجزیه و تحلیل نتایج……………………………………………………………………………………………… ۱۶۲

۴-۲-۳) فرضیه فرعی شماره ۳………………………………………………………………………………………. ۱۶۳

……… آزمون برابری عرض از مبدأها………………………………………………………………………………… ۱۶۳

……… صحت آماری تخمین …………………………………………………………………………………………….. ۱۶۳

……… تجزیه و تحلیل نتایج……………………………………………………………………………………………… ۱۶۴

فصل پنجم- نتیجه‌گیری و پیشنهادات

۵-۱) مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………… ۱۶۷

۵-۲) نتیجه‌گیری ………………………………………………………………………………………………………….. ۱۶۷

۵-۳) رهنمودها………………………………………………………………………………………………………………. ۱۷۲

منابع و مأخذ

– منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………….. ۱۷۵

– منابع انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………………. ۱۸۱

ضمائم و پیوستها……………………………………………………………………………………………………………. ۱۸۲