بررسی تطبیقی جرایم علیه عدالت قضایی در حقوق ایران و اردن

چکیده

جرایم علیه عدالت قضایی جرایمی هستند که به گونه‌ای مانع تحقق عدالت قضایی می‌شود. قانون جزای اردن، فصلی را به جرایم علیه عدالت قضایی اختصاص داده و در سه قسمت، جرایم مخل روند عدالت، جرایم مخل اجرای احکام قضایی و احقاق حق بدون توسل به مرجع قضایی را جمعاً در ۳۱ ماده، با ۱۳ وصف مجرمانه مورد توجه قرار داده است. قانون مجازات اسلامی ایران به طور پراکنده موادی را به جرایم علیه عدالت قضایی اختصاص داده است که از آن جمله می‌توان به شهادت کذب (ماده ۶۴۹) سوگند دروغ (ماده ۶۵۰) و گزارش خلاف واقع (ماده ۵۸۸) اشاره کرد.

احقاق حق بزه دیده یا جامعه به عنوان بزه‌دیده کلی با اقدام‌های صحیح در طریق کشف جرم، تعقیب مجرم، دادرسی عادلانه و اجرای حکم به نحو دقیق میسر است، لذا شایسته است مقنن ایران با تجمیع مواد قانونی مرتبط با روند عدالت قضایی، به اصلاح و تکمیل این مواد بپردازد. مقاله حاضر در بیان تطبیقی موضوع مذکور و خلأهای قانونی در نظام قانونگذاری است.

مقدمه

در عالم حقوق از دیر باز جرایم را به سه دسته علیه اشخاص، علیه اموال و علیه  امنیت و آسایش عمومی تقسیم نموده‌اند. این تقسیم‌بندی در کتب جزای اختصاصی استقرار یافته است (میر محمد صادقی، ۱۳۷۸، ص ۱۷؛ ولیدی، ۱۳۶۹، ص ۳۳). جرایمی که در سیر  عدالت قضایی، روند کشف جرم، تعقیب مرتکب، تحقیق پیرامون جرم، دادرسی و اجرای حکم خدشه ایجاد می‌کند و آن را کند نموده یا موانعی در کشف حقیقت و اجرای   عدالت ایجاد کند، در سالهای اخیر مورد توجه قانونگذاران سیستم‌های کیفری دنیا قرار گرفته است؛ به گونه‌ای که برخی کشورها فصلی را در قانون جزا به این جرایم اختصاص داده‌اند.