بررسی جرم پولشویی در اسناد بین المللی و حقوق ایران

چکیده

پولشویی پدیده‌ای است که به عنوان جرمی سازمان یافته و فراملی در دهه‌های اخیر در اسناد و برنامه‌‌های  بین‌المللی به دنیا معرفی شده است. این جرم یک جرم ثانویه است که به دنبال جرایم مقدمی که منافع مالی و مادی تولید می‌کنند، ارتکاب می‌یابد و به معنای مخفی کردن آگاهانه ماهیت و منشا  نامشروع اموال حاصل از ارتکاب این جرایم است به  نحوی که این اموال ظاهری قانونی به خود گرفته وپاک و مشروع جلوه‌ داده شوند.

تفکر جرم‌انگاری این پدیده به دنبال گسترش جرایم سازمان یافته در دنیا مطرح شد و هدف این بود که با کوتاه کردن دست جنایتکاران از عواید مجرمانه‌شان، انگیزه‌ ارتکاب جرم در آنها از بین برود و به این ترتیب با مبارزه با پولشویی به مبارزه با جرایم سازمان یافته پرداخت. علاوه بر آن میزان بالای پولشویی در جهان، خصوصیات سازمان یافتگی و فراملی بودن و بدون بزه دیده بودن این جرم، خسارات و زیان‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آن و ارتباط تنگاتنگ آن با جرایم دیگر ضرورت جرم‌انگاری این پدیده را  در دنیا و همچنین ایران بیشتر کرده است و به همین جهت نیز در ایران لایحه‌ای در خصوص مبارزه با پولشویی به تصویب رسید که هنوز مراحل نهایی قانون گذاری را طی نکرده است.

اسناد بین المللی و منطقه‌ای متعددی در خصوص پولشویی به تصویب رسیده است که برخی از مهمترین آنها عبارتند از کنوانسیون وین ۱۹۸۸، کنوانسیون شورای اروپا ۱۹۹۰ ، دستورالعمل اروپایی ۱۹۹۱، توصیه‌های چهل‌گانه «فاتف» در سال ۱۹۹۰ و اصلاحیه‌های آنها در سال ۱۹۹۶ و ۲۰۰۰، کنوانسیون پالرمو در سال ۲۰۰۰ و کنوانسیون مبارزه با فساد مالی سال ۲۰۰۳. این اسناد راهکارهای مختلفی را برای مبارزه با پولشویی ارائه داده‌اند که به ۴ قسمت راهکارهای تقنینی، راهکارهای اجرایی و اداری، راهکارهای پیشگیرانه و راهکارهای قضایی قابل تقسیم هستند.

هدف از این راهکارها این است که تا جایی که ممکن است عرصه بر پولشویان تنگ شود و هزینه عملیات پولشویی برای آنها بالا رود تا ارتکاب جرم برای آنها بی‌فایده شده و در نتیجه آنها را از ارتکاب جرم باز دارد.

 

فهرست مطالب

مقدمه…………………………………………………………………………….

بخش اول:بررسی حقوقی وجرم شناختی پولشویی……………………………..

فصل اول :بررسی حقوقی پولشویی…………………………………………………

مبحث اول: مفهوم و تعریف ۵……………………………………………………..

مبحث : دوم : تاریخچه …………………………………………………………………………………………..

مبحث سوم : عناصر تشکیل دهنده جرم ………………………………………………………………….

گفتار اول : عنصر قانونی …………………………………………………………………………………………

گفتار دوم : عنصر مادی…………………………………………………………..

بند اول : شرایط مقدماتی………………………………………………………….

1. ضرورت وجود جرم قبلی………………………………………………………………………………….
2. خصوصیات مال حاصل از ارتکاب جرم ……………………………………………………………
3. خصوصیات مرتکب جرم………………………………………………………

بند دوم: عمل مرتکب …………………………………………………………………………………………….

بند سوم: شیوه ها و وسایل ارتکاب جرم …………………………………………………………………

1. شیوه های مشتمل بر استفاده از بانکها…………………………………………………………………..

۱-۱   تصفیه پول………………………………………………………………………………………………………

۲-۱  افتتاح حساب با هویت مجعول…………………………………………………………………………

۳-۱   معاملات کلان از طریق نزدیکان……………………………………………………………………..

۴-۱  وام های صوری و دروغین……………………………………………………………………….

۵-۱   اسمور فینگ ………………………………………………………………………………………………….

۶-۱   استفاده از بانکهای کارگزار…………………………………………………………………………….

۷-۱  نقل و انتقال الکتریکی و استفاده از کارتهای هوشمند………………………………………

۸-۱   بهشتهای مالیاتی…………………………………………………………………………………………….

.۲  شیوه های مربوط به استفاده از مؤسسات مالی غیر بانکی……………………….

۱-۲  حواله …………………………………………………………………………………………………………….

۲-۲    استفاده از بازار بورس و خرید و فروش سهام و اوراق بهادار ………………………

۳-۲   استفاده از مؤسسات بیمه ………………………………………………………………………………

.۳     شیوه ها و طرق پولشویی بدون استفاده از مؤسسات مالی………………………….

۱-۳ قاچاق پول…………………………………………………………………

۲-۳  استفاده از کازینوها………………………………………………………………………………………

۳-۳  استفاده از مؤسسات غیر انتفاعی و خیریه…………………………………..

۴-۳  استفاده از بازا هنر و عتیقه جات و جواهرات ……………………………………………….

۵-۳  استفاده از متخصصان حرفه ای …………………………………………………………………….

بند چهارم : مراحل پولشویی…………………………………………………………………………………….

1. مرحله جایگزینی………………………………………………………………..
2. مرحله لایه گذاری………………………………………………………………
3. مرحله ادغام…………………………………………………………………….

بند پنجم : نتیجه مجرمانه…………………………………………………………………………………………..

بند ششم :‌مشارکت و معاونت در پولشویی………………………………………………………………

گفتار سوم :‌عنصر معنوی جرم…………………………………………………………………………………

فصل دوم : بررسی جرم شناختی پولشویی……………………………………………………………..

مبحث اول : هدف و ضرورت جرم انگاری…………………………………………………………….

مبحث دوم : ویژگی های رایج جرم پولشویی……………………………………..

گفتار اول: فراملی بودن …………………………………………………………………………………………..

گفتار دوم : سازمان یافتگی ……………………………………………………………………………………..

گفتار سوم: بدون قربانی بودن…………………………………………………………………………………..

مبحث سوم : میزان پولشویی……………………………………………………………………………………

مبحث چهارم :‌اهداف و علل پولشویی……………………………………………………………………..

مبحث پنجم :‌آثار و زیانهای پولشویی………………………………………………………………………

گفتار اول :‌آثار و زیانهای اقتصادی …………………………………………………………………………

گفتار دوم : آثار و زیانهای سیاسی و اجتماعی………………………………………………………..

مبحث ششم :‌رابطه پولشویی و جرایم مربوط به موادمخدر ………………………………………

مبحث هفتم : ارتباط پولشویی و تروریسم ……………………………………………………………….

 

بخش دوم: مبارزه با پولشویی…………………………………………………………………………………..

فصل اول :‌اقدامات انجام گرفته در سطح بین المللی ………………………………………………..

مبحث اول: اسناد و توافق نامه های جهانی و منطقه ای ……………………………………………

گفتار اول : کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر و داروهای روانگردان مصوب ۱۹۸۸……………………………………………………………………………………………..

گفتار دوم : اعلامیه کمیته بال ………………………………………………………………………………….

گفتار سوم:‌کنوانسیون شورای اروپا ………………………………………………………………………….

گفتار چهارم : دستور العمل اروپایی در زمینه پولشویی ……………………………………………

گفتار پنجم : کنواسیون سازمان ملل علیه جرایم سازمان یافته فراملی…………………………

گفتار ششم :‌کنوانسیون سازمان ملل علیه فساد مالی …………………………………………………

مبحث دوم : نهادها و سازمانهای مبارزه با پوشویی……………………………………………………

گفتار اول :‌نیروی ویژه اقدام مالی برای مبارزه با پولشویی (فاتف…………………..

گفتار دوم : گروه اگمونت ……………………………………………………………………………………..

فصل دوم : راهکارهای ارائه شده برای مبارزه با پولشویی ……………………………………….

مبحث اول: راهکارهای تقنینی …………………………………………………………………………………

گفتار اول: جرم انگاری پولشویی در قوانین داخلی…………………………………………………..

گفتار دوم :‌پیش بینی کیفرهای متناسب با جرم ………………………………………………………..

گفتار سوم :‌شناسایی مسئولیت کیفری برای اشخاص حقوقی…………………………………….

مبحث دوم: راهکارهای اجرایی و اداری…………………………………………………………………..

گفتار اول: مسئولیتها و تکالیف مؤسسات مالی………………………………………………………….

بند اول :‌رعایت اصل شناخت مشتری ………………………………………………………………………

بند دوم : حفظ سوابق مالی ……………………………………………………………………………………..

بند سوم :‌ گزارش موارد مشکوک ………………………………………………………………………….

بند چهارم :‌تعدیل اصل رازداری حرفه ای ……………………………………………………………….

بند پنجم :‌عدم اطلاع به مشتری در خصوص گزارش موارد مشکوک ……………………..

بند ششم : آموزش کارکنان وکارمندان …………………………………………………………………..

گفتار دوم :‌مسؤلیتها و تکالیف مؤسسات غیر مالی و اشخاص حرفه ای …………………..

گفتار سوم :‌مسؤلیتها و تکالیف نظارتی ……………………………………………………………………

بند اول : ایجاد واحدهای اطلاعاتی مالی (FIU) …………………………………………………….

بند دوم :‌کنترل نقل و انتقال پول ……………………………………………………………………………..

بند سوم :‌نظارت بر بانکها و مؤسسات مالی ……………………………………………………………..

بند چهارم : تجویز روش حمل و تحویل تحت کنترل …………………………………………….

مبحث سوم : راهکارها و اقدامات پیشگیرانه ……………………………………………………………

گفتار اول : مفهوم پیشگیری از جرم ………………………………………………………………………..

گفتار دوم: پیشگیری از پولشویی………………………………………………………………………………

مبحث چهارم :‌راهکارهای قضایی ……………………………………………………………………………

گفتار اول:‌تسهیل کشف و اثبات جرم ……………………………………………………………………..

بند اول : پذیرش اماره مجرمیت ………………………………………………………………………………

بند دوم ‚ استفاده از مخبرین و فنون ویژه تحقیق ……………………………………………………..

گفتار دوم : مصادره و ضبط اموال …………………………………………………………………………..

گفتار سوم : همکاری قضایی بین المللی ………………………………………………………………….

بند اول : نیابت قضایی …………………………………………………………………………………………….

بند دوم: احاله رسیدگی کیفری ……………………………………………………………………………….

بند سوم :‌انتقال محکومین ………………………………………………………………………………………..

بند چهارم :‌استرداد متهمین و محکومین …………………………………………………………………..

نتیجه گیری و پیشنهادات …………………………………………………………………………………………

فهرست منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………….

پیوست……………………………………………………………………………………………………………………..