بررسی کارکردهای تربیتی هنر قصه از دیدگاه مولوی 

چکیده 

هنر و تعلیم و تربیت از آغاز آفرینش انسان با یکدیگر پیوند خورده اند . این دو تأثیر و تأثر عمیق و وثیق بر یکدیگر دارند ، به گونه ای که مانایی و پایایی هنر منوط به رعایت تعلیم و تربیت ؛ و آغاز تعلیم و تربیت که کلمه و کلام می باشد ، منوط به استفاده از هنر است . یکی از بزرگترین دانشمندان اسلامی که با استفاده از هنر قصه به هدایت ، تبلیغ و تربیت افراد می پرداخت جلال الدین محمد بلخی معروف به مولوی است . وی برای این امر دلایلی را مطرح می فرماید که در این مقاله به بیان آن ها می پردازیم .

مولوی معتقد است : قصه و نقل حکایات آموزنده یکی از ابزارهایی است که باعث آرامش خاطر روحی و روانی افراد می شود. شنیدن و گذر بر احوال شخصیت ها و قهرمان های قصه و تطبیق شرایط خود با آن ها به ما بینشی می دهد تا ضمن سنجش و ارزیابی رفتار و اندیشه خود به اصلاح و تقویت آن ها بپردازیم . مولوی پیام ها و گزاره های مفهومی نهفته در محتوای قصه ها و حکایات را یکی از مهم ترین عوامل آگاهی و بینش متربیان می داند و نقش این پیام ها را در تربیت و هدایت انسان ها بسیار مفید می داند ، به گونه ای که تأمل و تفکر در محتوای قصه ها افراد را از گرفتار شدن در رنج ها و محنت ها می رهاند  . روش قصه سرایی و حکایت پردازی یکی از بهترین وسیله های ایجاد الگوهای ذهنی و رفتاری برای متربیان و القای غیر مستقیم مفاهیم به آنان می باشد .

کلید واژه :

قصه و داستان ، مولوی  ، تعلیم و تربیت ،  روش ، هنر، تبلیغ .

فصل  اول

مقدمات پژوهش

مقدمه

هنر و تعلیم و تربیت از آغاز آفرینش انسان با یکدیگر پیوند خورده اند . این دو تأثیر و تأثر عمیق و وثیق بر یکدیگر دارند ، به گونه ای که مانایی و پایایی هنر منوط به رعایت تعلیم و تربیت ؛ و آغاز تعلیم و تربیت که کلمه و کلام می باشد ، منوط به استفاده از هنر است . یکی از بزرگترین دانشمندان اسلامی که با استفاده از هنر قصه به هدایت ، تبلیغ و تربیت افراد می پرداخت جلال الدین محمد بلخی معروف به مولوی است . مولوی، یکی از شاعران و عارفان بزرگ قرن هفتم است که آثار وی ازمعدود آثار یست که درعین دیرینگی، ازبسیاری جوانب همچنان تازگی وطراوت خود را حفظ نموده است. زبان راوی، سادگی وبی پیرایگی لفظی، معنی ژرف وسهل وممتنع، بکارگیری قصه وتمثیل و به تبع آن، جهان شمول بودن محتوای این آثار جاوید بدان تازگی بخشیده است.   مثنوی مولوی یکی از آثار ادبی زبان فارسی است که در دنیا نظیر و مانند ندارد . داستانها ، پندها ، حکمت ها و معرفت‌های نهفته در آن هست که آن را به” قرآن زبان فارسی” تشبیه کرده اند. جلال‌الدین محمد رومی صاحب کتاب مثنوی یکی از شاعران و بلکه یکی از حکیمان و عارفان و دانشمندان ایران به شمار می‌رود. کار او داستان‌سرایی نیست؛ بلکه برای بیان افکار حکیمانه‌ی خود از قالب حکایت استفاده کرده است.  وی برای این امر دلایلی را مطرح می فرماید که در این مقاله به بیان آن ها می پردازیم .