روش تدریس مبتنی بر خلاقیت

-مقدمه

در دنیای امروز، دسترسی به دانش و اطلاعات، بسیار متنوع و آسان شده است؛ از این رو، بی اطلاعی از دانش و فنّاوری روز، ناتوانی در به کارگیری و پردازش آن ها، عدم مهارت در دست یابی و تحلیل اطلاعات، عدم مهارت در برخورد با یک مسئله ی جدید و عدم تصمیم گیری مبتنی بر پردازش اطلاعات، برای شهروند دنیای امروز غیرقابل قبول است. به همین منظور، نقش معلمان نسبت به سابق تغییر اساسی کرده است. نقش معلمان دیگر انتقال صرف دانش نیست، بلکه ایجاد نگرش مثبت و یاد دادن چگونگی برخورد با مسئله است؛ یعنی، دانش آموزان باید یاد بگیرند که سؤال های اساسی در یک مسئله با یک موضوع را استخراج و اطلاعات مورد نیاز خود را جمع آوری، پردازش و نتیجه گیری کنند.  امروزه آموزش را فرایند منظم یادگیری می دانند که در آن اطلاعات ، مهارت ها ، نگرشهای دانش آموزان تقویت می شود و گسترش می یابد (فضلی خانی, ۱۳۸۲).

از عناصر اصلی در هر برنامۀ آموزشی روش تدریس است که نقش بارزی در فرایند آموزش و یادگیری ایفا می کند. تدریس فعالیتی آگاهانه است که بر اساس هدف خاصی و بر پایۀ ویژگیهای شناختی شاگردان انجام می پذیرد و موجب تغییر آنها میشود (شعبانی, ۱۳۸۲)از اهداف تعلیم و تربیت در جوامع پیشرفته  تکوین شخصیت افراد برای کسب مهارتهای اساسی زندگی است و می توان خلاقیت را یکی از نیازهای مهم و اساسی در رشد و پیشرفت در زندگی امروزی دانست که برای نیل به این اهداف، روشها ی تدریس  زمینه های مناسب را برای دانش آموزان به این هدف فراهم خواهد کرد.

بیان مساله :

برای رویا رویی با انبوه چالشهایی که آینده در دل خود پنهان داشته است ، جامعه بشری در تلاش برای رسیدن به آرمانهایی چون صلح، آزادی و عدالت اجتماعی، آموزش و پرورش را سرمایه ایی اجتناب ناپذیر میداند. با توجه به پیشرفت تکنولوژی و تغییرات مداومی که به وجود می آیدباید شرایط تغییر درهر جامعه ای ایجاد شود. شرط اولیه هر تغییری شناخت و آگاهی است ، که به دنبال آن باید کار با برنامه ریزی برای دستیابی به اهداف مطلوب صورت بگیرد.  اهمیت و ثمر بخشی روشهای تدریس و یادگیری بهتر همواره مورد نظر دانشمندان و محققین علوم تربیتی بوده است از آغاز قرن بیستم توسط مومان و لای و سپس کلاپارد، ماریا منتسوری ، جان دیویی ، هربارت ، ثورندایک و همکارانش و در بسیاری از کشورها مطالعات زیادی به مدت چهل سال در مورد ثمر بخشی میزان روشهای آموزش در کلیه دروس انجام گرفت (افشار ۱۳۶۸ص۱۸۳)

امروزه رویکردهای آموزش معطوف به نوآوری، خلاقیت، و تولید دانش است و این مهم باید یکی از ویژگی های روش تدریس باشد تا جریان تدریس بر اصل تعامل یادگیرندگان با محیط و کشف حقایق بنا شود (فضلی خانی, ۱۳۸۲).

یکی از اهداف اساسی در هر جامعه ای رشد تفکر منطقی و خلاق در دانش آموزان می باشد که از دیرباز مورد توجه اساتید و صاحب نظران نظام آموزش و پرورش بوده است، برآورد آن عمدتا به کیفیت و شیوه های تدریس بستگی دارد. چرا که هرجا صحبت از تعلیم و تربیت می شود خواسته یا ناخواسته مقوله تدریس و شیوه های آن خود را نمایان می سازد. تحقیقات انجام شده در زمینه شیوه های تدریس نشان می دهد که هنوز بسیاری از معلمان قسمت قابل ملاحظه ای از وقت کلاس خود را به سخنرانی و یا پرسیدن سوال هایی صرف می کنند که چیزی غیر از جمع آوری حقایق ساده علمی را نمی طلبد و تنها یک درصد زمان صرف شده در کلاس را برای سوال هایی اختصاص می دهند که پاسخ متفکرانه را می طلبد (نجفی هزار جریبی؛, ۱۳۸۷).

نگاهی به روش تدریس مبتنی بر خلاقیت

سالیانی است که به خلاقیت به مثابه یکی از توانمندی های عالی ذهنی مورد توجه قرار می گیرد. این موضوع مورد توجه فلاسفه ، دانشمندان علوم تجربی، و دانشمندان علوم نظری و انسانی بوده است. برای گسترش دامنه بررسی خلاقیت و روشن سازی دورن داشت. با اینهمه، آنچه در زمینه ی خلاقیت ارائه شده است، بیشتر در برگیرنده ی شیوه های پرورش خلاقیت است، و کمتر به این امر که چگونه می تواند مبتنی بر خلاقیت عمل کرد، پرداخته شده است.

…………