مدیریت تکنولوژی در سازمان 

چکیده

مدیریت تکنولوژی، درواقع مدیریت سیستمی است که خلق، کسب‌ و به‌کارگیری تکنولوژی را ممکن می‌سازد. همچنین شامل مسئولیتی است که این فعالیت‌ها را در مسیر خدمت به بشر و براورده‌سازی نیازهای مشتری قرار می‌دهد. تحقیق، اختراع و توسعه، اساسی‌ترین مؤلفه‌های خلق تکنولوژی و وقوع پیشرفت‌های تکنولوژیک هستند، اما در مسیر تولید ثروت، مؤلفه‌ مهم‌تری نیز وجود دارد که به‌کارگیری یا تجاری‌سازی تکنولوژی است. به‌بیانی‌دیگر، مزایای تکنولوژی هنگامی تحقق می‌یابند که نتیجه آن به دست مشتری برسد. مشتری می‌تواند فرد، شرکت یا نهادی دولتی همچون سازمان‌های دفاعی باشد. اختراعی که در قفسه نهاده شود، ثروت تولید نمی‌کند و ایده‌ای که بروز می‌کند و به کار بسته نمی‌شود – حتی اگر به‌عنوان اختراع به ثبت برسد- بازده مالی ندارد. تکنولوژی هنگامی به تولید ثروت منجر می‌شود که یا تجاری شود و یا در مسیر تحقق اهداف استراتژیک و یا عملیاتی سازمان به‌کار بسته شود.

مدیریت تکنولوژی، مبحثی بین رشته‌ای است که علوم، مهندسی و مدیریت را به هم پیوند می‌دهد. از دیدگاه این مدیریت، تکنولوژی اصلی‌ترین عامل تولید ثروت است و ثروت چیزی بیشتر از پول است که می‌تواند عواملی همچون ارتقای دانش، سرمایه فکری، استفاده مؤثر از منابع، حفظ منابع‌طبیعی و سایر عوامل مؤثر در ارتقای استاندارد و کیفیت زندگی را شامل شود.

هر چند در مبحث مدیریت تکنولوژی فرض بر این است که تکنولوژی مهم‌ترین عامل در سیستم تولید ثروت است، اما عوامل دیگری نیز در این سیستم دخیل هستند. مثلاً، تشکیل سرمایه و سرمایه‌گذاری، نقش مهمی در رشد اقتصادی ایفا می‌کنند. نیروی کار، عامل مؤثر دیگری در رشد اقتصادی است. ملاحظات اجتماعی، سیاسی و محیطی نیز بر فرایند تولید ثروت تأثیر می‌گذارند. در مبحث مدیریت تکنولوژی با تکنولوژی به‌عنوان بذر اولیه تولید ثروت، برخورد می‌شود. با پرورش صحیح و محیط مناسب، این بذر اولیه به درختی تنومند تبدیل می‌‌شود. دیگر عوامل مؤثر در تولید ثروت – شامل سرمایه، نیروی کار، منابع طبیعی، سیاست‌های عمومی، و غیره – در واقع محیط حاصلخیز و سایر نیازمندی‌های این گیاه را تشکیل می‌دهند. هر یک از این عوامل، دارای رشته‌ تخصصی و آموزش‌ها و پژوهش‌های خاص خود هستند. مدیریت تکنولوژی، به‌عنوان مبحثی بین رشته‌ای، دانش موجود در تمامی این رشته‌ها را با هم ترکیب می‌کند. یک دوره یادگیری مدیریت تکنولوژی در سطح پیشرفته، به مطالعه عمیق هر یک از این عوامل نیاز دارد.

مدیریت تکنولوژی دارای ابعاد ملی، سازمانی و فردی است. در سطح ملی یا دولتی(سطح کلان)، مدیریت تکنولوژی به شکل‌گیری سیاست‌های عمومی کمک می‌کند. در واقع در سطح بنگاه (سطح خرد) به ایجاد و تثبیت بنگاه‌های رقابت‌پذیر می‌انجامد و در سطح فردی، به ارتقای فرد در جامعه کمک می‌کند.

پیشینه تاریخی

اقتصاددانان از زمان «آدام اسمیت» تاکنون، سعی داشته‌اند تا مدلی ارائه دهند که توسط آن بتوان عوامل تولید ثروت در یک کشور را در قیاس کلان شناسایی کرد. اسمیت، خود به‌عنوان یکی از متقدمین این تلاش‌ها، بر عامل سرمایه در تولید ثروت تأکید ورزید. وی در کتاب «ثروت ملل» تحلیلی از این موضوع را ارائه داده است.

……